سبد خرید خالی است
دلایل عدم موفقیت در واکسیناسیون طیور
دسته : اخبار سایت
مقدمه
امروزه واکسیناسیون به عنوان یکی از مهم ترین راه های پیشگیری از بیماری های ویروسی در صنعت طیور مطرح می باشد. تنظیم برنامه مناسب برای پیشگیری از بیماری های طیور بسیار مهم تر از استفاده واکسن به تنهایی می باشد. واکسیناسیون موجب فعال شدن دستگاه ایمنی بدن پرنده در مقابل بیماری ها می گردد. واکسیناسیون باید طبق یک برنامه مدون صورت گیرد. برنامه واکسیناسیون مناسب بر اساس واکسیناسیون گله مرغ مادر، چگونگی شیوع بیماری ها در منطقه، موجود بودن نوع واکسن، هزینه های اجرا و … می باشد. تمامی برنامه های واکسیناسیون موفقیت آمیز نمی باشد و عواملی باعث شکست در برنامه واکسناسیون میگردد. جهت اطمینان از موفقیت واکسیناسیون عوامل زیادی باید مد نظر گرفته شود. عدم موفقیت واکسیناسیون هنگامی رخ می دهد که متعاقب تجویز واکسن میزان کافی پادتن (تیتر ایمنی) در بدن ایجاد نشده و گله همچنان در برابر بروز بیماری مستعد است. جهت ارزیابی عدم موفقیت واکسیناسیون عوامل زیادی باید مد نظر قرار گیرد. برخی از این عوامل در ذیل توضیح داده شده است.
عوامل عدم موفقیت در واکسیناسیون
1- توزیع نامناسب واکسن
توزیع نامناسب واکسن از طریق آب آشامیدنی یا اسپری موجب می شود طیور در برخی از قسمت های آشیانه واکسینه نشوند. اعتماد به انتقال واکسن از پرنده ای به پرنده دیگر خطرآفرین می باشد. همچنین عدم دقت به هنگام واکسیناسیون به روش قطره چشمی و تزریق واکسن های کشته نیز منجر به عدم ایمنی یکنواخت در گله می شود.
در طی واکسیناسیون آشامیدنی باید مطمئن شویم که فضای کافی (یک پستانک در آبخوری های نیپل برای 8 قطعه پرنده و یک آبخوری زنگوله ای برای 50 قطعه پرنده (5 / 2 سانتی متر فضای آب خوری جهت هر قطعه) در نظر گرفته می شود) جهت آشامیدنی تمامی گله در یک زمان معین وجود داشته باشد. هنگامی که یک واکسن رقیق می شود به سرعت شروع به نابودی می نماید. برای مثال واکسن برونشیت عفونی 50 درصد از توان خود را طی کمتراز یک ساعت از دست می دهد. لذا پس از آماده شدن محلول واکسن حداکثر باید ظرف 2 ساعت مصرف شود.
سامانه آب خوری پستانکی دارای کمترین مقدار اتلاف آب حاوی واکسن و کمترین مقدار رقابت جهت آشامیدن آب حاوی واکسن پس از زمان پرهیز آشامیدن می باشد و به تمام گله این اجازه را می دهد که به راحتی آب حاوی واکسن را دریافت نمایند. در سامانه آب خوری زنگوله ای اگر تعداد آب خوری ها و فضای آب خوری جهت طیور واکسینه شونده کافی نباشد، میزان یکنواختی دریافت واکسن توسط طیور واکسینه شده پایین خواهد آمد که جهت رفع این نقیصه باید تعداد آب خوری را بیشتر از حالت عادی در نظر گرفت.
2- غیرفعال شدن واکسن
همیشه بر روی مراحل حمل و نقل، نگهداری، تهیه محلول و مصرف واکسن زنده تاکید و دقت فراوان می شود، زیرا نتیجه واکسیناسیون در اثر نگهداری و استفاده نادرست از واکسن متاثر می گردد. مواد موجود در آب مورد مصرف جهت واکسیناسیون از قبیل یون کلر، ترکیبات آمونیوم، اسید فایرها مانند اسید سیتریک و باقی مانده های رسوبی در سامانه آبخوری به ویروس واکسن متصل شده و یا با تخریب آن باعث غیرفعال شدن ویروس زنده واکسن ها می گردند. توصیه می شود کیفیت آب مورد مصرف جهت واکسیناسیون به صورت مداوم و منظم از لحاظ PH کنترل گردد، زیرا تغییر زیاد PH بر روی اثر بخشی واکسیناسیون تاثیر منفی دارد. جهت محافظت از غیر فعال شدن واکسن راهکارهای زیر توصیه می شود:
الف) نگهداری و حمل واکسن ها از زمان تولید تا مصرف ضمن رعایت زنجیره سرد انجام شود، یعنی این که طبق نظر شرکت سازنده (برچسب) در برودت مناسب نگهداری شوند.
ب) جهت خنثی کردن اثرات یون کلر یا دیگر مواد ضدعفونی کننده و املاح موجود در آب مورد مصرف برای واکسیناسیون استفاده از شیر بدون چربی (2 گرم در لیتر شیر خشک بدون چربی یا 2 لیتر شیر پس چرخ در 100 لیتر آب آشامیدنی) توصیه شده است. پروتئین های شیر به یون کلر و املاح موجود در آب اتصال یافته که در نتیجه آن ویروس واکسن در آب بقای بیشتری خواهد داشت. محلول یا پودر شیر پس چرخ حدود 15 الی 20 دقیقه قبل از رقیق کردن به آب آشامیدنی مورد مصرف جهت واکسیناسیون اضافه می شود.
ج) آلودگی موجود در سامانه آبخوری زنگوله ای معمولاً مخلوطی از مواد معدنی، مواد آلی، باقی مانده های دارویی و متابولیت های موجود در مدفوع می باشد، که PH آب را تغییر داده و بر روی فعالیت ویروس واکسن اثر منفی می گذارد. مواد زائد و الودگی های موجود در سامانه آبخوری می توانند باعث جذب و رسوب واکسن در سطوح و دیواره های آبخوری ها گردند به عبارت دیگر مقدار قابل توجهی از واکسن به جای مصرف توسط طیور داخل ظروف آبخوری و سامانه آبخوری باقی خواهد ماند، که این مساله باعث ایجاد یک ایمنی ناقص و غیر یکسان و در نهایت محافظت ضعیف در گله طیور واکسینه شده می گردد. لذا ظروف آبخوری قبل از واکسیناسیون تمیز و پاکیزه گردند و توجه شود که آب مصرفی جهت شستشوی ظروف فاقد مواد شوینده و ضدعفونی کننده باشد.
د) علاوه بر مشکلات مربوط به کیفیت آب مصرفی جهت واکسیناسیون مشکلات بسیار گسترده ای نیز در خصوص چگونگی نصب و بهره برداری از سامانه آبخوری وجود دارد. برخی سامانه های آبخوری دارای تفاوت در میزان آب ورودی و خروجی می باشند که بر اثر فضای مرده موجود در این سامانه ایجاد می گردد. اگر سامانه آبخوری قبل از شروع واکسیناسیون به طور کامل تخلیه نگردد، آب باقی مانده باعث غیرفعال شدن ویروس واکسن، رقیق شدن محلول واکسن به طور غیریکنواخت و کاهش سرعت پخش واکسن در طول سامانه آبخوری می گردد. طیور قرار گرفته در قسمت ابتدایی سالن بیش از اندازه کفایت آب حاوی واکسن دریافت می دارند در حالی که طیور قرار گرفته در انتهای سالن ممکن است به هیچ وجه آب حاوی واکسن را دریافت ننمایند. برای رفع این مشکل و جهت این که کلیه طیور گله بتوانند آب حاوی واکسن دریافت نمایند، لازم است سامانه آبخوری قبل از واکسیناسیون به طور کامل تخلیه گردد و مجدداً با آب حاوی واکسن پر شود.
3- ایمنی مادری
توجه به عیار پادتن مادری در هفته اول پرورش جوجه ها بسیار حائز اهمیت می باشد، زیرا میزان بالای ایمنی مادری جوجه های جوان موجب عدم تکثیر کافی واکسن های زنده و در نتیجه موجب کاهش ایمنی حاصل می شود. برای مثال جوجه های حاصل از مرغ های مادر با تیتر ایمنی بالا علیه بیماری گامبورو ممکن است برای مدت ها دارای ایمنی مادری علیه این بیماری بوده و در صورت انجام واکسیناسیون پاسخ مناسب ایمنی حاصل نگردد.
4- استرس
استرس شامل شرایط محیطی نامساعد همانند تغییرات ناگهانی دما و رطوبت، تغذیه نامناسب، بیماری ها و … می باشد که توانایی پرنده در ایجاد پاسخ مناسب ایمنی را کاهش دهد. بنابراین تا هنگام رفع عوامل استرس زا نباید گله مورد واکسیناسیون قرار گیرد.
5- کیفیت واکسن
کیفیت نامناسب واکسن می تواند موجب عدم موفقیت واکسیناسیون گردد. البته به دلیل کنترل کیفی بسیار شدید در موسسات سازنده واکسن این موضوع به ندرت اتفاق می افتد. واکسن های زنده در اثر عدم رعایت شرایط مناسب طی فرآیندهای تهیه و توزیع (حمل و نقل، نگهداری) غیرفعال می شوند.
6- سویه یا سروتیپ واکسن
واکسن ممکن است حاوی سویه یا سروتیپ مورد نیاز جهت ایجاد ایمنی در مقابل بیماری (سویه های بیماری زای موجود) نباشد. به این ترتیب اگر چه واکسن به روش صحیح تجویز گردد و تیتر ایمنی یکنواخت و کافی نیز ایجاد نماید اما گله هنوز در برابر سویه بیماری زای موجود حساس است.
7- بیماری و مسمومیت های غذایی
در صورتی که پرندگان در هنگام واکسیناسیون در دوره نهفته بیماری باشند امکان دارد علی رغم تجویز صحیح واکسن، گله بیمار گردد.زیرا پس از واکسیناسیون با واکسن های زنده تقریباً 4 تا 5 روز زمان جهت ایجاد ایمنی مورد نیاز می باشد. پرندگان ممکن است به واسطه عفونت یا مسمومیت دچار سرکوب ایمنی شوند، یعنی سامانه ایمنی به صحیح عمل نکرده و این امر منجر به عدم پاسخ مناسب به واکسیناسیون می شود. در جوجه های گوشتی، آفالاتوکسین ها موجب تضعیف شدید دستگاه ایمنی به همراه کاهش لنفوسیت های موجود در بورس فابرسیوس میگردند. در اثر تضعیف سیستم ایمنی عملکرد دفاعی دستگاه ایمنی کاهش یافته و در نتیجه پرندگان در برابر ابتلاء به عفونت ها حساس تر شده و واکسیناسیون با شکست مواجه خواهد شد. بنابراین باید با استفاده از موادی که باعث غیرفعال شدن سموم قارچی موجود در مواد خوراکی میگردند، از گسترش آلودگی های قارچی در طیور پیشگیری نمود. افزودن مواد جاذب مانند زئولیت، کائولین و سیلیکات های آلومینیوم و … به خوراک در جذب و خنثی سازی سموم قارچی موثر می باشد.
راهکارهای موثر در موفقیت و تضمین واکسیناسیون
1- سلامت گله در هنگام واکسیناسیون
در زمان واکسیناسیون باید گله از نظر سلامتی در شرایط مطلوب باشد. پرندگانی که سالم بوده و عاری از هر گونه بیماری باشند و همچنین از غذای کافی و شرایط بهداشتی مناسب برخوردار باشند در مقایسه با پرندگان بیمار و ضعیف پاسخ مطلوب تری به واکسیناسیون خواهند داد.
2- حفظ کیفیت و سلامت واکسن
واکسن ها باید از حرارت و نور مستقیم خورشید محافظت شوند. همچنین واکسن ها را باید در دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد تا زمان مصرف نگهداری نمود. حمل و نقل واکسن ها بدون توقف و در خنک ترین ساعات شبانه روز و با استفاده از یخچال های مخصوص یا ظرف یخ انجام گیرد و پس از رسیدن واکسن ها به محل استقرار مصرف کننده، آنها را تا زمان مصرف در یخچال نگهداری نمود. توجه شود که واکسن های غیرفعال نباید منجمد شوند.
عوامل عدم موفقیت در واکسیناسیون
1- توزیع نامناسب واکسن
توزیع نامناسب واکسن از طریق آب آشامیدنی یا اسپری موجب می شود طیور در برخی از قسمت های آشیانه واکسینه نشوند. اعتماد به انتقال واکسن از پرنده ای به پرنده دیگر خطرآفرین می باشد. همچنین عدم دقت به هنگام واکسیناسیون به روش قطره چشمی و تزریق واکسن های کشته نیز منجر به عدم ایمنی یکنواخت در گله می شود.
در طی واکسیناسیون آشامیدنی باید مطمئن شویم که فضای کافی (یک پستانک در آبخوری های نیپل برای 8 قطعه پرنده و یک آبخوری زنگوله ای برای 50 قطعه پرنده (5 / 2 سانتی متر فضای آب خوری جهت هر قطعه) در نظر گرفته می شود) جهت آشامیدنی تمامی گله در یک زمان معین وجود داشته باشد. هنگامی که یک واکسن رقیق می شود به سرعت شروع به نابودی می نماید. برای مثال واکسن برونشیت عفونی 50 درصد از توان خود را طی کمتراز یک ساعت از دست می دهد. لذا پس از آماده شدن محلول واکسن حداکثر باید ظرف 2 ساعت مصرف شود.
سامانه آب خوری پستانکی دارای کمترین مقدار اتلاف آب حاوی واکسن و کمترین مقدار رقابت جهت آشامیدن آب حاوی واکسن پس از زمان پرهیز آشامیدن می باشد و به تمام گله این اجازه را می دهد که به راحتی آب حاوی واکسن را دریافت نمایند. در سامانه آب خوری زنگوله ای اگر تعداد آب خوری ها و فضای آب خوری جهت طیور واکسینه شونده کافی نباشد، میزان یکنواختی دریافت واکسن توسط طیور واکسینه شده پایین خواهد آمد که جهت رفع این نقیصه باید تعداد آب خوری را بیشتر از حالت عادی در نظر گرفت.
2- غیرفعال شدن واکسن
همیشه بر روی مراحل حمل و نقل، نگهداری، تهیه محلول و مصرف واکسن زنده تاکید و دقت فراوان می شود، زیرا نتیجه واکسیناسیون در اثر نگهداری و استفاده نادرست از واکسن متاثر می گردد. مواد موجود در آب مورد مصرف جهت واکسیناسیون از قبیل یون کلر، ترکیبات آمونیوم، اسید فایرها مانند اسید سیتریک و باقی مانده های رسوبی در سامانه آبخوری به ویروس واکسن متصل شده و یا با تخریب آن باعث غیرفعال شدن ویروس زنده واکسن ها می گردند. توصیه می شود کیفیت آب مورد مصرف جهت واکسیناسیون به صورت مداوم و منظم از لحاظ PH کنترل گردد، زیرا تغییر زیاد PH بر روی اثر بخشی واکسیناسیون تاثیر منفی دارد. جهت محافظت از غیر فعال شدن واکسن راهکارهای زیر توصیه می شود:
الف) نگهداری و حمل واکسن ها از زمان تولید تا مصرف ضمن رعایت زنجیره سرد انجام شود، یعنی این که طبق نظر شرکت سازنده (برچسب) در برودت مناسب نگهداری شوند.
ب) جهت خنثی کردن اثرات یون کلر یا دیگر مواد ضدعفونی کننده و املاح موجود در آب مورد مصرف برای واکسیناسیون استفاده از شیر بدون چربی (2 گرم در لیتر شیر خشک بدون چربی یا 2 لیتر شیر پس چرخ در 100 لیتر آب آشامیدنی) توصیه شده است. پروتئین های شیر به یون کلر و املاح موجود در آب اتصال یافته که در نتیجه آن ویروس واکسن در آب بقای بیشتری خواهد داشت. محلول یا پودر شیر پس چرخ حدود 15 الی 20 دقیقه قبل از رقیق کردن به آب آشامیدنی مورد مصرف جهت واکسیناسیون اضافه می شود.
ج) آلودگی موجود در سامانه آبخوری زنگوله ای معمولاً مخلوطی از مواد معدنی، مواد آلی، باقی مانده های دارویی و متابولیت های موجود در مدفوع می باشد، که PH آب را تغییر داده و بر روی فعالیت ویروس واکسن اثر منفی می گذارد. مواد زائد و الودگی های موجود در سامانه آبخوری می توانند باعث جذب و رسوب واکسن در سطوح و دیواره های آبخوری ها گردند به عبارت دیگر مقدار قابل توجهی از واکسن به جای مصرف توسط طیور داخل ظروف آبخوری و سامانه آبخوری باقی خواهد ماند، که این مساله باعث ایجاد یک ایمنی ناقص و غیر یکسان و در نهایت محافظت ضعیف در گله طیور واکسینه شده می گردد. لذا ظروف آبخوری قبل از واکسیناسیون تمیز و پاکیزه گردند و توجه شود که آب مصرفی جهت شستشوی ظروف فاقد مواد شوینده و ضدعفونی کننده باشد.
د) علاوه بر مشکلات مربوط به کیفیت آب مصرفی جهت واکسیناسیون مشکلات بسیار گسترده ای نیز در خصوص چگونگی نصب و بهره برداری از سامانه آبخوری وجود دارد. برخی سامانه های آبخوری دارای تفاوت در میزان آب ورودی و خروجی می باشند که بر اثر فضای مرده موجود در این سامانه ایجاد می گردد. اگر سامانه آبخوری قبل از شروع واکسیناسیون به طور کامل تخلیه نگردد، آب باقی مانده باعث غیرفعال شدن ویروس واکسن، رقیق شدن محلول واکسن به طور غیریکنواخت و کاهش سرعت پخش واکسن در طول سامانه آبخوری می گردد. طیور قرار گرفته در قسمت ابتدایی سالن بیش از اندازه کفایت آب حاوی واکسن دریافت می دارند در حالی که طیور قرار گرفته در انتهای سالن ممکن است به هیچ وجه آب حاوی واکسن را دریافت ننمایند. برای رفع این مشکل و جهت این که کلیه طیور گله بتوانند آب حاوی واکسن دریافت نمایند، لازم است سامانه آبخوری قبل از واکسیناسیون به طور کامل تخلیه گردد و مجدداً با آب حاوی واکسن پر شود.
3- ایمنی مادری
توجه به عیار پادتن مادری در هفته اول پرورش جوجه ها بسیار حائز اهمیت می باشد، زیرا میزان بالای ایمنی مادری جوجه های جوان موجب عدم تکثیر کافی واکسن های زنده و در نتیجه موجب کاهش ایمنی حاصل می شود. برای مثال جوجه های حاصل از مرغ های مادر با تیتر ایمنی بالا علیه بیماری گامبورو ممکن است برای مدت ها دارای ایمنی مادری علیه این بیماری بوده و در صورت انجام واکسیناسیون پاسخ مناسب ایمنی حاصل نگردد.
4- استرس
استرس شامل شرایط محیطی نامساعد همانند تغییرات ناگهانی دما و رطوبت، تغذیه نامناسب، بیماری ها و … می باشد که توانایی پرنده در ایجاد پاسخ مناسب ایمنی را کاهش دهد. بنابراین تا هنگام رفع عوامل استرس زا نباید گله مورد واکسیناسیون قرار گیرد.
5- کیفیت واکسن
کیفیت نامناسب واکسن می تواند موجب عدم موفقیت واکسیناسیون گردد. البته به دلیل کنترل کیفی بسیار شدید در موسسات سازنده واکسن این موضوع به ندرت اتفاق می افتد. واکسن های زنده در اثر عدم رعایت شرایط مناسب طی فرآیندهای تهیه و توزیع (حمل و نقل، نگهداری) غیرفعال می شوند.
6- سویه یا سروتیپ واکسن
واکسن ممکن است حاوی سویه یا سروتیپ مورد نیاز جهت ایجاد ایمنی در مقابل بیماری (سویه های بیماری زای موجود) نباشد. به این ترتیب اگر چه واکسن به روش صحیح تجویز گردد و تیتر ایمنی یکنواخت و کافی نیز ایجاد نماید اما گله هنوز در برابر سویه بیماری زای موجود حساس است.
7- بیماری و مسمومیت های غذایی
در صورتی که پرندگان در هنگام واکسیناسیون در دوره نهفته بیماری باشند امکان دارد علی رغم تجویز صحیح واکسن، گله بیمار گردد.زیرا پس از واکسیناسیون با واکسن های زنده تقریباً 4 تا 5 روز زمان جهت ایجاد ایمنی مورد نیاز می باشد. پرندگان ممکن است به واسطه عفونت یا مسمومیت دچار سرکوب ایمنی شوند، یعنی سامانه ایمنی به صحیح عمل نکرده و این امر منجر به عدم پاسخ مناسب به واکسیناسیون می شود. در جوجه های گوشتی، آفالاتوکسین ها موجب تضعیف شدید دستگاه ایمنی به همراه کاهش لنفوسیت های موجود در بورس فابرسیوس میگردند. در اثر تضعیف سیستم ایمنی عملکرد دفاعی دستگاه ایمنی کاهش یافته و در نتیجه پرندگان در برابر ابتلاء به عفونت ها حساس تر شده و واکسیناسیون با شکست مواجه خواهد شد. بنابراین باید با استفاده از موادی که باعث غیرفعال شدن سموم قارچی موجود در مواد خوراکی میگردند، از گسترش آلودگی های قارچی در طیور پیشگیری نمود. افزودن مواد جاذب مانند زئولیت، کائولین و سیلیکات های آلومینیوم و … به خوراک در جذب و خنثی سازی سموم قارچی موثر می باشد.
راهکارهای موثر در موفقیت و تضمین واکسیناسیون
1- سلامت گله در هنگام واکسیناسیون
در زمان واکسیناسیون باید گله از نظر سلامتی در شرایط مطلوب باشد. پرندگانی که سالم بوده و عاری از هر گونه بیماری باشند و همچنین از غذای کافی و شرایط بهداشتی مناسب برخوردار باشند در مقایسه با پرندگان بیمار و ضعیف پاسخ مطلوب تری به واکسیناسیون خواهند داد.
2- حفظ کیفیت و سلامت واکسن
واکسن ها باید از حرارت و نور مستقیم خورشید محافظت شوند. همچنین واکسن ها را باید در دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد تا زمان مصرف نگهداری نمود. حمل و نقل واکسن ها بدون توقف و در خنک ترین ساعات شبانه روز و با استفاده از یخچال های مخصوص یا ظرف یخ انجام گیرد و پس از رسیدن واکسن ها به محل استقرار مصرف کننده، آنها را تا زمان مصرف در یخچال نگهداری نمود. توجه شود که واکسن های غیرفعال نباید منجمد شوند.
3- اجرای واکسیناسیون با حداقل استرس
واکسیناسیون باید با حداقل استرس انجام شود، زیرا واکسیناسیون خود به خود استرس زا است و نباید با بی توجهی این فشار عصبی، روانی و متابولیکی را تشدید کرد.
واکسیناسیون باید با حداقل استرس انجام شود، زیرا واکسیناسیون خود به خود استرس زا است و نباید با بی توجهی این فشار عصبی، روانی و متابولیکی را تشدید کرد.
4 – تعیین زمان مناسب واکسیناسیون
واکسیناسیون باید در زمان مناسبی از سن و وقت مناسبی از روز انجام شود. برای این منظور، برنامه دقیق واکسیناسیون باید توسط دامپزشک مرغداری با اطلاع کامل از چگونگی وضعیت بیماری در منطقه، میزان تیتر مادری جوجه ها، نوع واکسن، نوع سالن، ویژگی جوجه های مورد پرورش، شیوه واکسیناسیون، سن جوجه ها و … تنظیم می شود، که باید دقیقاً طبق آن عمل شود.
5- عملیات حمایتی از جوجه ها
جهت کنترل عفونت های ثانویه باکتریایی می توان قبل و بعد از واکسیناسیون از آنتی بیوتیک ها استفاده نمود. به این وسیله از بروز این عفونت ها توسط باکتری های فرصت طلب در پرنده هایی که در اثر استرس واکسیناسیون دستگاه ایمنی شان تضعیف شده است، پیشگیری می گردد. این گونه آنتی بیوتیک ها را نباید با واکسن مخلوط نمود. همچنین استفاده از مولتی ویتامین همراه آب آشامیدنی قبل و به خصوص پس از واکسیناسیون به مدت 48 ساعت روی کاهش اثرات منفی استرس وارده و افزایش توان تولید پادتن ها موثر است.
6- ثبت اطلاعات
تمامی آمار و اطلاعات هر واکسیناسیون مثل تاریخ، نوع واکسن، تعداد، شماره سریال واکسن، شرکت سازنده و روش واکسیناسیون باید ثبت شود.
7- رعایت موازین امنیت زیستی
واکسن های زنده عوامل زنده بیماری هستند که اگر در هنگام استفاده دقت کافی به عمل نیاید ممکن است موجب اشاعه بیماری شوند. بنابراین باید از ریخت و پاش واکسن جلوگیری کرد و در صورت ریختن از محلول ضدعفونی کننده قوی در آن محل استفاده نمود. بعد از مصرف واکسن ها شیشه محتوی واکسن را سوزانده و یا ضدعفونی نمود تا از گسترش عوامل بیماری زا جلوگیری به عمل آید. جهت احتیاط ظروف مورد استفاده برای واکسیناسیون نیز ضدعفونی شوند.
کارشناسان شرکت در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان خواهند بود