دستگاه تولید مثل خروس و وظیفه آن

در خروس، بیضه ها در محوطه بطنی، کمی بالاتر از کلیه ها و در قسمت پشت پرنده قرار گرفته اند. این یک اتفاق بی نظیر است، زیرا بیضه ها در حیوانات دیگر به منظور کنترل دما، خارج از بدن قرار گرفته اند. معمولاً تولید اسپرم به محیطی خنک تر از دمای بدن نیاز دارد. علی رغم اینکه در پرندگان بیضه ها داخل محوطه بطنی قرار دارند، اسپرم به صورت عادی تولید می شود. دمای داخلی بدن پرندگان که بیضه ها نیز با آن مواجه هستند. 41 درجه سانتی گراد است.

ساختمان اصلی بیضه را لوله های اسپرم ساز تشکیل می دهند که اطراف خودشان و لوله ای مجاور، پخش و تابیده شده اند. این لوله ها از یک بافت همبند پیچ در پیچ که اسپرم های تازه تولید شده را آزاد می کند، تشکیل شده اند. ترکیبی از حرکت دودی و فشار هیدروستاتیک، اسپرم را از لوله های اسپرم ساز خارج می کند. سپس اسپرم ها در لوله های بسیار نازک در بافت مرکزی بیضه که به عنوان قسمت جمع آوری کننده لوله های اسپرم ساز فعالیت می کنند، قبل از این که اسپرم نابالغ و مایعات بیضوی از مجاری وابران (اسپرم موجود در ناحیه مرکزی بیضه را به سر اپیدیدیمیس انتقال می دهند) و اپیدیدیمیس عبور کنند، آب خود را از دست می دهند. ترکیب مایع ناقل اسپرم، طی حرکت از لوله ای اسپرم ساز، اپیدیدیمیس و لوله های دفرن (لوله ای که به اپیدیدیمیس چسبیده است و در زمان انزال اسپرم را به کلوآک منتقل می کند) تغییر می کند. مایع لوله ای اسپرم ساز جذب شده و مقدار پروتئین و الکترولیت مایع منی جهت کمک به زنده ماندن اسپرم در این مسیر ها تغییر می یابد.

در حالی که انتقال اسپرم از بیضه ها به مجاری دفرن در بعضی گونه ها تا چند روز طول می کشد، این مسیر در خروس حدود 24 ساعت طی می شود (با دانه های بین 24 تا 72 ساعت).اسپرم ها برای تکمیل مرحله بلوغ که شامل تغییر در خصوصیات سطحی و بدست آوردن قابلیت حرکت لازم است، نیاز به زمان دارند. بلوغ اسپرم شامل یک سری مراحل بازسازی در خصوصیات سطحی اسپرم است. بعضی مولکول ها به اسپرم اضافه شده و بعضی دیگر حذف یا پوشیده خواهند شد و برخی از ساختمان های سطحی، تغییر خواهند یافت. این تغییرات به اسپرم ها اجازه می دهد در مجرای تولید مثلی مرغ قابل شناسایی بوده و قادر به تکمیل باروری باشند.

طی جفگیری اسپرم ها از مجاری دفرن، جایی که آنها بین چین خوردگی های آلت تناسلی نر جریان دارند، به داخل کلوآک پرتاب می شوند. این چین خوردگی ها در زمان تماس با مرغ می گردند. مرغ ها در این زمان کلوآک خود را پشت و رو می کنند تا تماس بهتری با خروس حاصل شود.

عمده ترین تفاوت در تولید منی طیور در مقایسه با سایر گونه های اهلی، کمتر بودن حجم منی است. میانگین حجم انزال خروس حدود 5/0 میلی لیتر با غلظت 4 بیلیون اسپرم در هر میلی لیتر است. میانگین حجم انزال بوقلمون نر حدود 3/0 میلی لیتر با 11 بیلیون اسپرم در هر میلی لیتر می باشد. با توجه به جفگیری های متعدد خروس با تعداد زیادی مرغ در زمان کوتاه، مقادیر کم منی غلیظ شده احتمال باروری را نسبت به منی های رقیق شده، افزایش می دهد. به نظر نمی رسد جفتگیری دیر هنگام در روز، زمانی که انتظار می رود شمار زیادی اسپرم ها نابالغ باشند، اثر آسیب زننده ای بر قابلیت باروری اسپرم ها داشته باشد، زیرا اسپرم طیور خیلی سریع پس از ترک بیضه ها بالغ می شود (برخلاف پستانداران). تولید اسپرم، بدون توجه به دفعات انزال، یک فرآیند ثابت است. اگر خروس جفتگیری نکند، اسپرم ها پس از چند روز ذخیره شدن در قسمت پایینی مجرای دفرن به سادگی باز جذب می شوند.