دانه جو در تغذیه طیور

جو غله ای با انرژی و پروتئین متوسط می باشد که خصوصیات آن بیشتر بین یولاف (جو دو سر) و گندم قرار دارد. قابلیت هضم جو در پرندگان جوان کمتر می باشد که احتمالاً به علت وجود بتاگلوکان ها است. بنابراین این ویژگی تحت تاثیر واریته و شرایط رویش قرار می گیرد. مقدار پروتئین جو به طور معمول 11 تا 12 درصد است که در بعضی مواقع میزان ان به 14 تا 16 درصد هم می رسد. در اغلب مواقع، میزان اسید آمینه های این نوع جوهای حاوی مقدار زیاد پروتئین کمتر دیده تغییر می کند. انرژی قابل سوخت و ساز جو به شدت به وزن یک بوشل آن بستگی دارد و به شدت با میزان فیبر آن رابطه معکوس دارد.

جوها حاوی مقادیر متوسطی از بازدارنده تریپسین هستند که نحوه عمل آن به ترتیب قرار گرفتنآرژنین بستگی دارد در هر حال عمده ترین مشکل جو بتا- گلوکان های موجود در آن است. بیشتر ارقام جو دارای 4 تا 7 درصد بتاگلوکان هستند هر چند که رویش آن در آب و هوای خشک، با بلوغ سریع برداشت زودتر می تواند میزان آن را به 12 تا 15 درصد افزایش دهد. همان طور که پیش از این برای گندم نیز توضیح داده شد، اصلی ترین مشکل عدم قابلیت هضم ساختمان این بتاگلوکان ها توسط پرندگان است که نتیجه آن افزایش ویسکوزیته مواد هضمی می باشد. این امر سبب کاهش سرعت مخلوط شدن انزیم های هضم کننده می شود و بنابراین به طور معکوس در انتقال مواد مغذی به سطح جذب اثر می گذارد. سرعت نفوذ مواد مغذی به پرزهای روده تحت تاثیر غلظت آنها در لایه های پوششی سطح جذب قرار می گیرد و سبب افزایش ویسکوزیته مواد هضمی می شود. سرعت حرکت مواد هضمی به طور غیر مستقیم بر غلظت لایه پوششی سطح جذب تاثیر دارد که این امر نیز به سرعت جذب تمام مواد مغذی اثر خواهد داشت. بیشترین اثرات معکوس گلوکان ها بر چربی ها مواد محلول در آنها می باشد. به نظر می رسد که اضافه کردن آنزیم های صنعتی بتاگلوکاناز به جیره های حاوی بیش از 15 تا 20 درصد جو سبب برطرف کردن مشکلات مربوط به آن می شود. رطوبت ظاهری بستر علامت ظاهری مصرف جو می باشد. متاسفانه آنزیم های صنعتی و واحد موثر آنها نیز به صورت استاندارد تشریح نشده اند، و این موضوع مقایسه آنزیم های صنعتی را براساس غلظت آنها مشکل می سازد. مطالعات اولیه نشان داده است که هر نوع آنزیم صنعتی باید حداقل 120 واحد بتاگلوکاناز در هر کیلوگرم جیره را فراهم نماید.

به نظر می رسد که اثر آنزیم های صنعتی با افزایش سن پرندگان کمتر می شود. مطالعات مولفین بهبود اندک ارزش انرژی زایی جوی حاوی بتاگلوکان بالا را به هنگام استقاده از آنزیم های صنعتی نشان داده است حتی بعضی از آنزیم های صنعتی انرژی جوی حاوی بتاگلوکان پایین را کاهش داده اند. به علاوه آنزیم های بتاگلوکاناز سبب توازن ازتی منفی شدید در پرندگان تغذیه شده با جیره حاوی جو با بتاگلوکان پایین در سه روز اول آزمایش های توازنی شده است در صورتی که اثر مثبت بتاگلوکاناز برای پرندگان جوان به طور کامل به اثباترسیده است و بسیاری از متخصصین تغذیه ارزش غذایی جو را به همراه بتاگلوکاناز با گندم برابر می دانند. ارزش غذایی جو را می توان برای ارزیابی اقتصادی استفاده از آنزیم ها مورد توجه قرار داد. در حالی که بتاگلوکان ها عمده ترین مسئله در پرندگان به شمار می روند. به نظر می رسد که استفاده مفیدی برای حضور انها در جیره وجود دارد. تغذیه بتاگلوکان ها سبب کاهش کلسترول خون پرندگان می شود و این اثر مثبت با استفاده از بتا گلوکاناز های صنعتی از بین می رود. نحوه عمل بتاگلوکان احتمالاً جلوگیری از عمل اسید های صفراوی بر چربی های موجود در مواد هضمی می باشد.

از جو همان طور که برای گندم توضیح داده شد جهت مطالعات خوراک دهی انتخابی می توان استفاده کرد هر چند که به دلیل ساختمان فیزیکی و با داشتن نوک بسیار تیز پرندگان اغلب از خوردن دانه کامل جو امتناع می کنند. حداقل به نظر می رسد که بوقلمون ها بعد از سن 50 روزگی دانه کامل جو را در تغذیه انتخابی مصرف می کنند.

مشکلات احتمالی:

انرژی جو در حد متوسط است بنابراین میزان استفاده از آن در جیره طیور محدود می باشد. به علاوه بتاگلوکان جو نیز به دلیل کاهش عملکرد و مرطوب کردن مدفوع و بستر می تواند مشکل ساز باشد. با استفاده از آنزیم های صنعتی بخش اعظم این مشکلات حل می شود.

منبع: کتاب تغذیه طیور / اس لیسون و جی دی سامرز ترجمه دکتر گلیان، دکتر معینی و مهندس مژگان مظهری