ذرت در تغذیه طیور

ذرت (Maize , Corn)

ذرت در مقایسه با سایر غلات محصولات فرعی غلات و سایر مواد خوراکی انرژی زا به عنوان یک استاندارد مطرح می باشد. در بسیاری از جیره های طیور، بخش عمده انرژی قابل سوخت و ساز، توسط ذرت تامین می شود. میزان تولید ذرت در سطح جهان حدود 600 میلیون تن است که 240 میلیون تن آن در آمریکا تولید می شود. چین با تولید حدود 100 میلیون تن و برزیل با تولید 40 میلیون تن در رتبه های بعدی هستند. بیشترین مقدار ذرت مورد استفاده در خوراک دام، ذرت درجه 2 در مقیاس آمریکایی است. با افزایش شماره درجه بندی ذرت دانسیته ان کاهش یافته و دانه های شکسته و مواد خارجی بیشتری در ان وجود خواهد داشت. ذرت درجه 2 نباید حاوی بیش از 5 درصد دانه شکسته و بیش از 5 درصد مواد خارجی باشد. به نظر نمی رسد دانه های شکسته شده انرژی قابل سوخت و ساز را کاهش دهند، اما وجود مواد خارجی چنین اثری خواهند داشت. دانه های شکسته شده محل های مناسبی برای رشد قارچ ها هستند.

ارزش انرژی زایی ذرت به نشاسته موجود در بخش آندوسپرم که به طور عمده آمیلوپکتین می باشد و جوانه آن که بیشترین مقدار روغن ذرت در آن است، بستگی دارد. بیشتر دان های ذرت حاوی 3 تا 4 درصد روغن می باشند، اما اکنون ارقام جدیدتر موجود در بازار حاوی 6 تا 8 درصد روغن هستند که به همان نسبت انرژی بیشتری دارند. این ارقام جدید حاوی روغن بالاتر دارای 2 تا 3 درصد پروتئین بیشتر و به همان نسبت اسیدآمینه های زیادتری نیز می باشند. پرولامین پروتئین اصلی ذرت است که ترکیب اسیدآمینه ای آن برای طیور مناسب نیست.در هنگام تهیه جیره های حاوی پروتئین پایین باید به توازن اسیدآمینه ای قابلیت استفاده آنها در ذرت توجه جدی داشت؛ زیرا در چنین شرایطی، پرولامین ممکن است تا 50 الی 60 درصد پروتئین جیره را تامین نماید. میزان رنگدانه های زرد و نارنجی ذرت به طور نسبی زیاد است و معمولاً حاوی 5 قسمت در میلیون گزانتوفیل و 0.5 قسمت در میلیون کاروتن است. بنابراین میزان آن برای تامین رنگدانه های بدن و زرده تخم مرغ پرندگانی که با ذرت تغذیه می شوند کافی خواهد بود. در حالی که ذرت شماره 2 دانه استاندارد برای خوراک دام است. در اغلب مواقع به علت شرایط کشت، جمع اوری و نگهداری نامناسب، ذرت درجه پایین تر در دسترس می باشد. به طور کلی ارزش غذایی دانه ذرت با کاهش درجه یا شماره آن کاهش می یابد. رابطه انرژی قابل سوخت و ساز و برداشت دانه در مراحل مختلف بلوغ که به علت شرایط نامناسب رشد آخر فصلی می باشد، در جدول نشان داده شده است

برای هر پوند کاهش در وزن هر بوشل در مقایسه با وزن استاندارد 56 پوند در هر بوشل، حدود 10 تا 15 کیلو کالری در هر کیلوگرم از ارزش انرژی زایی ذرت، کاسته می شود. اگر چه این کاهش وزن هر بوشل با میزان پروتئین و یا بیشتر اسید های آمینه ان ارتباطی ندارد، اما شواهدی دال بر کاهش مقدار متیونین آن با نمونه های نابالغ وجود دارد. مسئله دیگر در خصوص شناخت بهتر ذرت حاوی رطوبت بالا و نابالغ این است که برای کاهش رطوبت آن به 15 درصد این دانه ها را باید در شرایط خشن تر و یا مدت طولانی تری حرارت داد. حرارت زیاد و یا طولانی سبب کارامل یا سوخته شدن مواد قندی ان می شود که در نتیجه بو و رنگ ظاهری آن تغییر می کند باید توجه داشت که در این شرایط احتمال قهوه ای شدن کربوهیدرات و کاهش لیزین قابل استفاده وجود دارد.

ذرت در برخی کارخانه ها جهت تولید پودر گلوتن و روغن ذرت مورد استفاده قرار می گیرد، اما در آمریکای شمالی حدود 95 درصد آن در خوراک دام مصرف می شود. اندازه مطلوب دانه های آسیاب شده ذرت برای دسته های مختلف طیور برای ساخت پلت مطلوب تر است در حالی که این وضعیت برای جیره هایی که به صورت پودری مصرف می شوند سبب کاهش مصرف خوراک می شود. اندازه دانه های ذرت که به دو شکل نرم و درشت آسیاب شده اند در جدول نشان داده شده است. به نظر می رسد آسیاب نرم تر سبب افزایش انرژی قابل سوخت و ساز در پرندگان با سن کمتر از 3 هفته شود، در حالی که برای پرندگان مسن تر آسیاب درشت تر مطلوب می باشد.

ممکن است کپک ها و مایکوتوکسین های مربوطه، با توجه به فصل رویش و شرایط نگهداری مسئله ساز باشند. آلودگی به آفلانتوکسین در ذرت های صدمه دیده با حشرات که در مناطق گرم و مرطوب رویش کرده اند بسیار معمول است و تقریباً در ارتباط با برطرف کردن سطوح بالای این مایکوتوکسین کار خاصی نمی توان انجام داد. به نظر می رسد استفاده از سیلیکات های آلومینیوم موجب تخفیف عوارض ناشی از مقادیر کم آفلانتوکسین در جیره می شود. اگر ذرت حتی مضنون به داشتن آفلانتوکسین باشد، باید قبل از مخلوط کردن غربال شود. زیرالتون مایکوتوکسین دیگری است که در برخی موارد ذرت به آن آلوده می شود. به دلیل اینکه این سم با ویتامین D3 ترکیب می شود می تواند مشکلات اسکلتی و نیز مشکلاتی در پوسته تخم مرغ به وجود آورد. در صورت پایین بودم میزان آلودگی، تجویز ویتامین D3 محلول در آب آشامیدنی چه بسا مفید باشد.

رشد کپک ها مسئله جدی ای در هنگام حمل و نقل ذرت می باشد. رشد کپک ها اغلب در دانه هایی که رطوبت آنها 16 درصد بوده و در دمای محیطی معادل بیش از 25 درجه سانتی گراد حمل و نقل شوند، اتفاق می افتد. یک راه حل آن است که بایستی در هنگام بار کردن ذرت مقداری از اسیدهای آلی به آن اضافه نمود. اگرچه در اسیدهای آلی سبب کشته شدن قارچ ها می شوند و از رشد مجدد آنها جلوگیری خواهند نمود، اما هیچ گونه اثری بر روی مایکوتوکسین های موجود ندارند.

دانه های شکسته و ذرات خارجی در ذرت سبب کاهش ارزش اقتصادی آن می شوند. اما به عقیده دیل و همکارانش در جورجیا ارزش انرژی زایی آنهابا دانه ذرت کامل اختلاف اندکی دارد. انرژی دانه های شکسته شده فقط 200 کیلو کالری در کیلوگرم کتر از ذرت کامل بود، در حالی که این مقدار برای مولد خارجی 600 کیلوکالری در کیلوگرم بود. بنابراین ذرت درجه 4 با 10 درصد دانه شکسته و 5 درصد مواد خارجی نسبت به ذرت درجه 2 با 5 درصد دانه شکسته و 3 درصد مواد خارجی فقط 25 کیلو کالری در هر کیلوگرم انرژی کمتری خواهد داشت.

به نظر می رسد که اگر ذرت در جیره های آردی مصرف شود، آسیاب کردن آن به صورتی که اندازه ذرت تا حد ممکن یکنواخت و برابر با7/0 تا 9/0 میلی متر باشد، مزیتی برای پرنده داشته باشد. آسیاب کردن به اندازه های فوق را معمولاً خرد کردن متوسط می گویند. قابلیت هضم ذرت آسیاب شده به صورت خیلی ریز (آردی) و یا خیلی درشت در پرندگان احتمالاً پایین تر است. استفاده از ذرت در کارخانه های خوراک دام که جیره های پلت تهیه می کنند، مشکلاتی را به همراه دارد. جیره های حاوی بیش از 30 درصد ذرت را تنها با افزودن ترکیبات پلت چسبان می توان به صورت پلت نسبتاً مستحکم تهیه نمود.

منبع: کتاب تغذیه طیور / اس لیسون و جی دی سامرز ترجمه دکتر گلیان، دکتر معینی و مهندس مژگان مظهری